Dioráma
.jpg)
Dioráma (slovo se používá jak v ženském rodu – diorámy, tak ve středním – diorámatu) je scéna s obrazem či obrazy a dalšími prvky, která se snaží navodit dojem skutečnosti. Velká dioramata byla budována především v 19. století. V modelářství se dioráma objevuje velice často. Na zadní stěně obvykle bývá věrně namalováno pozadí, před ním jsou umístěny plastické (3D) modely. Jako celek pak má model působit realisticky.
Historie
Jako první vynalezl dioráma francouzský umělec a fotograf Louis Daguerre. Daguerre maloval dioramata, obrazy a také scény pro různá divadla. Vybíral si většinou témata krajin, interiéry, kaple nebo sopky.[1]
Malby nanášel na tenké plátno. K obrazu často přidával reálné rekvizity, aby posílil zážitek diváka. Obraz byl osvětlován zepředu i zezadu, aby byl naznačen postupný přechod z denního světla na večerní. Světlo se také používalo při objevování a mizení herců a hereček. Když byla dokončena jedna scéna hry, hlediště se otočilo k jinému obrazu na jevišti. Tato dioramata se používala v rané době filmu a byla velmi populární. První dioráma bylo představeno v Paříži v roce 1822. Jeho úspěch byl tak velký, že byl Daguerre požádán, aby vytvořil další dioráma pro Londýn. To bylo nakonec představeno v parku Square East roku 1823.[1]
V Česku je známé Maroldovo panoráma Bitva u Lipan znázorňující stejnojmennou bitvu z roku 1434. Jedná se o obraz s modelem popředí krajiny se skutečnými prvky jako terénní nerovnosti, kusy zbraní a výstroje apod. ve skutečné velikosti nebo diorama boje Pražanů se Švédy na Karlově mostě při švédském obléhání Prahy 1648 v zrcadlovém bludišti na Petříně.
Další dioráma s názvem Pobití Sasíků pod Hrubou Skálou je v Turnovském muzeu. Namaloval ho na objednávku Klubu českých turistů v roce 1895 český malíř Mikoláš Aleš spolu s Vojtěchem Bartoňkem, Karlem Vítězslavem Maškem a Václavem Jansou.[2] Nezrealizovány zůstaly návrhy Jana Šebka z let 1933–1935 na panoramatický obraz husitské bitvy u Domažlic.
Odkazy
Reference
- ↑ a b http://www.liverpoolmuseums.org.uk/picture-of-month/displaypicture.asp?venue=2&id=12
- ↑ http://www.muzeum-turnov.cz/stranky/63:uvod.html Archivováno 31. 1. 2012 na Wayback Machine. Muzeum Českého ráje v Turnově
Související články
- Panografie
- Panoramatická fotografie
- Georama
- Neorama
- Myriorama
- Kosmorama
- Pleorama
- Cykloráma
Externí odkazy
Obrázky, zvuky či videa k tématu diorama na Wikimedia Commons 
Slovníkové heslo dioráma ve Wikislovníku
Média použitá na této stránce
(c) Collectie Wereldmuseum (v/h Tropenmuseum), part of the National Museum of World Cultures, CC BY-SA 3.0
Diorama. Eén van de negen bekende diorama's van Gerrit Schouten met alle als thema een slavendanstafereel, een zogenaamde "du". In een grote open hut zijn van links naar rechts in totaal dertien musicerende, dansende of toekijkende mensfiguren te zien: een man met een lange gele schouderdoek, die een fluit (de "loango tou-tou") bespeelt; achter hem een man met blauw-witte schouderdoek en een hoge staande trom en een man met tussen zijn benen een grote liggende trom. In het midden achteraan staat een man met blauw-witte kleding, steunend op een stok. Op de voorgrond drie dansende vrouwen en één man; de vrouwen dragen wijde rokken, hoofddoeken en sieraden. Rechts achterin een man in een rijkelijk versierd 18e eeuws kostuum zonder de bijbehorende steek maar wel met schoenen aan (hetgeen in het dagelijkse leven voor slaven verboden was). Hij speelt de rol van 'de koning'. Daarnaast twee mannen in lange donkere kleding met platte hoeden; zij zijn oude slaven of oppassers. Geheel rechts vooraan een zittende en een staande man met lange schouderdoeken over hun gewaad.
Zo'n "du" - een rollenspel met stereotiepe figuren en scherpe teksten met politiek-sociale ondertoon - werd één of enkele malen per jaar gehouden en duurde verscheidene dagen (Medendorp 1999: 64-67 en 148; van Putten en Zantinge 1988: 27). Gerrit Schouten (1779-1839) was de eerste Surinaamse kunstenaar die erkenning kreeg. Hij was een bekwaam aquarellist van de rijke flora van Suriname maar hij werd het meest bekend als maker van kijkkastjes met een vernuftig perspectief. Deze diorama's met scènes uit de plantagekolonie maakte hij in opdracht van kolonialen die een aandenken mee terug wilden nemen naar Nederland. Gerrit Carl François Schouten werd in 1779 geboren als oudste zoon van de Nederlander Hendrik Schouten en de kleurlinge Suzanna Johanna Hanssen. Hij staat bekend als de maker van diorama's, een soort kijkkasten met perspectivische voorstellingen. De thema's zijn Indianenkampen, slavendansen, stadsgezichten en plantages. Schouten maakte de diorama's van 1810-1834; de meeste van de 24 die bekend zijn, zijn verspreid over nederlandse musea. Een aantal is particulier bezit, en één bevindt zich weer in Suriname. De vrij prijzige kasten werden gemaakt als souvenir voor Europeanen (Medendorp, 1997:23).
. Diorama van een Du feest