Geomorfologické členění Polska

První pohled na geomorfologické členění Polska se objevil v díle Jana Długosze. Výrazné oživení v této oblasti nastalo na přelomu 19. a 20. století. Objevily se publikace řady geografů, mj. Stanisława Staszice, Wincenty Pola, Antoniho Rehmana, Wacława Nałkowského, Stanisława Lencevicze nebo Ludomira Sawického. Každý z nich měl vlastní koncepci členění Polska na fyzickogeografické oblasti.

Změna státních hranic Polska po druhé světové válce přinesla nové otázky a problémy spojené s fyzickogeografickým členěním. Tento problém byl vznesen v roce 1946 na 1. Celopolském geografickém sjezdu.

Nejvíce se o řešení této problematiky zasloužil Jerzy Kondracki. Počátky jeho práce sahají do roku 1955, kdy publikoval v Przeglądu Geograficznem článek Problematyka fizycznogeograficznej regionalizacji Polski. Kondrackého práce je postavená na desetinném číslování fyzickogeografických oblastí světa, navrženém v roce 1964 na Mezinárodním geografickém kongresu v Londýně. Návrh byl upraven o dva roky později na mezinárodním sympóziu zorganizovaném Polským Towarzystwem Geograficznym a Katedrou fyzické geografie Varšavské univerzity. V roce 1987, po doplnění a opravách byly názvy regionů standardizovány Komisí pro sjednocení místních názvů a obecně zeměpisných objektů při Úřadě rady ministrů a následně byly oficiálně publikovány jako Nazwy Geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej (1991).

K malým úpravám geomorfologického členění došlo o několik let později na mapě Regiony fizycznogeograficzne autorů Jerzyho Kondrackého a Andrzeje Richlinga, publikované v Atlasu Rzeczypospolitej Polskiej (1993-1997, Warszawa: Główny Geodeta Kraju).

Členění podle Kondrackého je čistě vědecké a v některých případech se odchyluje od všeobecně přijímaných regionů (chybí např. Mazowiecké nížiny, Velkopolské nížiny nebo Suwalské pojezeří). Proto chtěl Jerzy Kondracki vypracovat také verzi svého členění pro obyčejné lidi a především vhodnou pro školy. Náhlá smrt mu však nedovolila tento záměr realizovat.

Kondrackého členění je jediným komplexním členěním Polska, které je přijímáno širší obcí polských geografů. Na rozdíl od geomorfologického členění používaného v některých jiných zemích je sice dobře definován i jeho přesah do dalších oblastí Evropy, nicméně je dobré mít na paměti, že výsadní postavení má pouze uvnitř polských hranic a členění sousedních států na něj může, ale nemusí dobře navazovat. Např. Kondrackého členění Polska dělí Bieszczady na Západní a Východní, zatímco podle ukrajinského členění se Bieszczady dělí na Západní, Střední a Východní.

Níže uvedené členění vychází z práce Jerzyho Kondrackého a úprav Andrzeje Richlinga. Zahrnuje geomorfologické jednotky těchto úrovní:

• Provincie (první dvě číslice)
• Subprovincie (první tři číslice)
• Makroregion (první číslice za tečkou; přibližně odpovídá geomorfologické oblasti v českém členění)
• Mezoregion (dvě číslice za tečkou; přibližně odpovídá geomorfologickému celku v českém členění)

313 Pobrzeża Południowobałtyckie (Jihobaltské pobřeží, Jihobaltické pobřeží)

313.2-3 Pobrzeże Szczecińskie (Štětínské pobřeží)

313.21 Uznam i Wolin (Uznam a Wolin)

313.22 Wybrzeże Trzebiatowskie

313.23 Równina Wkrzańska (Równina Policka)

313.24 Dolina Dolnej Odry (Dolina Dolní Odry, Dolní Poodří)

313.25 Równina Goleniowska

313.26 Wzniesienia Szczecińskie (Štětínské výšiny)

313.27 Wzgórza Bukowe

313.28 Równina Wełtyńska

313.31 Równina Pyrzycko-Stargardzka

313.32 Równina Nowogardzka

313.33 Równina Gryficka

313.4 Pobrzeże Koszalińskie (Koszalinské pobřeží)

313.41 Wybrzeże Słowińskie

313.42 Równina Białogardzka

313.43 Równina Słupska

313.44 Wysoczyzna Damnicka

313.45 Wysoczyzna Żarnowiecka

313.46 Pradolina Redy-Łeby

313.5 Pobrzeże Gdańskie (Gdaňské pobřeží)

313.51 Pobrzeże Kaszubskie (Kašubské pobřeží)

313.52 Mierzeja Helska

313.53 Mierzeja Wiślana

313.54 Żuławy Wiślane

313.55 Wysoczyzna Elbląska

313.56 Równina Warmińska

313.57 Wybrzeże Staropruskie

314-316 Pojezierza Południowobałtyckie (Jihobaltské pojezeří)

314.4 Pojezierze Zachodniopomorskie (Západopomořanské pojezeří)

314.41 Pojezierze Myśliborskie

314.42 Pojezierze Choszczeńskie

314.43 Pojezierze Ińskie

314.44 Wysoczyzna Łobeska

314.45 Pojezierze Drawskie

314.46 Wysoczyzna Polanowska

314.47 Pojezierze Bytowskie

314.5 Pojezierze Wschodniopomorskie (Východopomořanské pojezeří)

314.51 Pojezierze Kaszubskie

314.52 Pojezierze Starogardzkie

314.6-7 Pojezierze Południowopomorskie (Jihopomořanské pojezeří)

314.61 Równina Gorzowska

314.62 Pojezierze Dobiegniewskie

314.63 Równina Drawska

314.64 Pojezierze Wałeckie

314.65 Równina Wałecka

314.66 Pojezierze Szczecineckie

314.67 Równina Charzykowska

314.68 Dolina Gwdy

314.69 Pojezierze Krajeńskie

314.71 Bory Tucholskie

314.72 Dolina Brdy

314.73 Wysoczyzna Świecka

314.8 Dolina Dolnej Wisły (Dolní Povislí)

314.81 Dolina Kwidzyńska

314.82 Kotlina Grudziądzka

314.83 Dolina Fordońska

314.9 Pojezierze Iławskie (Iławské pojezeří)

315.1 Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie

315.11 Pojezierze Chełmińskie

315.12 Pojezierze Brodnickie

315.13 Dolina Drwęcy

315.14 Pojezierze Dobrzyńskie

315.15 Garb Lubawski

315.16 Równina Urszulewska

315.3 Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka (Toruňsko-Eberswaldské praúdolí, Pradolina Toruňsko-Eberswaldská)

315.31 Kotlina Freienwaldzka

315.32 Kotlina Gorzowska

315.33 Dolina Środkowej Noteci

315.34 Kotlina Toruńska

315.35 Kotlina Płocka

315.4 Pojezierze Lubuskie (Brandenbursko-Lubuskie)

315.41 Lubuski Przełom Odry

315.42 Pojezierze Łagowskie

315.43 Równina Torzymska

315.44 Bruzda Zbąszyńska (Obniżenie Obrzańskie)

315.5 Pojezierze Wielkopolskie (Velkopolské pojezeří)

315.51 Pojezierze Poznańskie

315.52 Poznański Przełom Warty

315.53 Pojezierze Chodzieskie

315.54 Pojezierze Gnieźnieńskie

315.55 Równina Inowrocławska

315.56 Równina Wrzesińska

315.57 Pojezierze Kujawskie

315.6 Pradolina Warciańsko-Odrzańska

315.61 Dolina Środkowej Odry

315.62 Kotlina Kargowska

315.63 Dolina Środkowej Obry

315.64 Kotlina Śremska

315.7 Wzniesienia Zielonogórskie (Zelenohorské výšiny)

315.71 Wzniesienia Gubińskie

315.72 Dolina Dolnego Bobru

315.73 Wysoczyzna Czerwieńska

315.74 Wał Zielonogórski

315.8 Pojezierze Leszczyńskie

315.81 Pojezierze Sławskie

315.82 Pojezierze Krzywińskie

315.83 Równina Kościańska

315.84 Wał Żerkowski

317 Niziny Sasko-Łużyckie (Sasko-lužické nížiny)

317.2 Obniżenie Dolnołużyckie (Dolnolužická sníženina)

317.23 Kotlina Zasiecka

317.4 Wzniesienia Łużyckie (Lužické výšiny)

317.46 Wał Mużakowski

317.7 Nizina Śląsko-Łużycka (Slezsko-lužická nížina)

317.74 Bory Dolnośląskie

317.75 Równina Szprotawska

317.76 Wysoczyzna Lubińska

317.77 Równina Legnicka

317.78 Równina Chojnowska

318 Niziny Środkowopolskie (Středopolské nížiny)

318.1-2 Nizina Południowowielkopolska (Jihovelkopolská nížina)

318.11 Wysoczyzna Leszczyńska

318.12 Wysoczyzna Kaliska

318.13 Dolina Konińska

318.14 Kotlina Kolska

318.15 Wysoczyzna Kłodawska

318.16 Równina Rychwalska

318.17 Wysoczyzna Turecka

318.18 Kotlina Sieradzka

318.19 Wysoczyzna Łaska

318.21 Kotlina Grabowska

318.22 Wysoczyzna Złoczewska

318.23 Kotlina Szczercowska

318.24 Wysoczyzna Wieruszowska

318.3 Obniżenie Milicko-Głogowskie (Milicko-głogowská sníženina)

318.31 Obniżenie Nowosolskie

318.32 Pradolina Głogowska

318.33 Kotlina Żmigrodzka

318.34 Kotlina Milicka

318.4 Wał Trzebnicki (Třebnický val)

318.41 Wzniesienia Żarskie

318.42 Wzgórza Dalkowskie

318.43 Obniżenie Ścinawskie

318.44 Wzgórza Trzebnickie

318.45 Wzgórza Twardogórskie

318.46 Wzgórza Ostrzeszowskie

318.5 Nizina Śląska (Slezská nížina)

318.51 Wysoczyzna Rościsławska

318.52 Pradolina Wrocławska

318.53 Równina Wrocławska

318.54 Dolina Nysy Kłodzkiej

318.55 Równina Niemodlińska

318.56 Równina Oleśnicka

318.57 Równina Opolska

318.58 Płaskowyż Głubczycki (Opavská pahorkatina)

318.59 Kotlina Raciborska (Ratibořská kotlina)

318.6 Nizina Północnomazowiecka (Severomazowiecká nížina nebo Severomazovská nížina)

318.61 Wysoczyzna Płońska

318.62 Równina Raciąska

318.63 Wzniesienia Mławskie

318.64 Wysoczyzna Ciechanowska

318.65 Równina Kurpiowska

318.66 Dolina Dolnej Narwi

318.67 Międzyrzecze Łomżyńskie

318.7 Nizina Środkowomazowiecka (Středomazowiecká nížina)

318.71 Równina Kutnowska

318.72 Równina Łowicko-Błońska

318.73 Kotlina Warszawska

318.74 Dolina Dolnego Bugu

318.75 Dolina Środkowej Wisły

318.76 Równina Warszawska

318.77 Równina Kozienicka

318.78 Równina Wołomińska

318.79 Równina Garwolińska

318.8 Wzniesienia Południowomazowieckie (Jihomazowiecké výšiny)

318.81 Wysoczyzna Bełchatowska

318.82 Wzniesienia Łódzkie

318.83 Wysoczyzna Rawska

318.84 Równina Piotrkowska

318.85 Dolina Białobrzeska

318.86 Równina Radomska

318.9 Nizina Południowopodlaska (Jihopodlaská nížina)

318.91 Podlaski Przełom Bugu

318.92 Wysoczyzna Kałuszyńska

318.93 Obniżenie Węgrowskie

318.94 Wysoczyzna Siedlecka

318.95 Wysoczyzna Żelechowska

318.96 Równina Łukowska

318.97 Pradolina Wieprza

318.98 Wysoczyzna Lubartowska

332 Sudety z Przedgórzem Sudeckim (Krkonošsko-jesenická subprovincie)

332.1 Przedgórze Sudeckie (Krkonošsko-jesenické podhůří)

332.11 Wzgórza Strzegomskie

332.12 Równina Świdnicka

332.13 Masyw Ślęży

332.14 Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie

332.15 Obniżenie Podsudeckie

332.16 Obniżenie Otmuchowskie

332.17 Przedgórze Paczkowskie (Žulovská pahorkatina a Vidnavská nížina)

332.2 Pogórze Zachodniosudeckie

332.25 Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie

332.26 Pogórze Izerskie

332.27 Pogórze Kaczawskie

332.28 Pogórze Wałbrzyskie

332.3 Sudety Zachodnie (Krkonošská oblast)

332.34 Góry Izerskie (Jizerské hory)

332.35 Góry Kaczawskie (Kačavské hory)

332.36 Kotlina Jeleniogórska (Jelenohorská kotlina)

332.37 Karkonosze (Krkonoše)

332.38 Rudawy Janowickie (Janovické rudohoří)

332.4-5 Sudety Środkowe (Orlická oblast)

332.41 Brama Lubawska

332.42 Góry Wałbrzyskie

332.43 Góry Kamienne

332.44 Góry Sowie

332.45 Góry Bardzkie

332.46 Obniżenie Noworudzkie

332.47 Obniżenie Ścinawki

332.48 Góry Stołowe

332.51 Pogórze Orlickie

332.52 Góry Orlickie (Orlické hory)

332.53 Góry Bystrzyckie

332.54 Kotlina Kłodzka (Kladská kotlina)

332.6 Sudety Wschodnie (Jesenická oblast)

332.61 Góry Złote (Rychlebské hory)

332.62 Masyw Śnieżnika (Králický Sněžník)

332.63 Góry Opawskie (Zlatohorská vrchovina)

341 Wyżyna Śląsko-Krakowska (Slezsko-krakovská vysočina)

341.1 Wyżyna Śląska (Slezská vysočina)

341.11 Chełm

341.12 Garb Tarnogórski (Tarnogórský hrást/hrb)

341.13 Wyżyna Katowicka

341.14 Pagóry Jaworznickie

341.15 Płaskowyż Rybnicki

341.2 Wyżyna Woźnicko-Wieluńska

341.21 Wyżyna Wieluńska

341.22 Obniżenie Liswarty

341.23 Próg Woźnicki

341.24 Próg Herbski

341.25 Obniżenie Górnej Warty

341.26 Obniżenie Krzepickie

341.3 Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (Krakovsko-čenstochovská vysočina, Krakovsko-čenstochovská jura)

341.31 Wyżyna Częstochowska (Čenstochovská jura)

341.32 Wyżyna Olkuska

341.33 Rów Krzeszowicki

341.34 Garb Tenczyński (Tenczyńský hrást/hrb)

342 Wyżyna Małopolska (Malopolská vysočina)

342.1 Wyżyna Przedborska

342.11 Wzgórza Radomszczańskie

342.12 Wzgórza Opoczyńskie

342.13 Próg Lelowski

342.14 Niecka Włoszczowska

342.15 Pasmo Przedborsko-Małogoskie

342.16 Wzgórza Łopuszańskie

342.2 Niecka Nidziańska

342.21 Płaskowyż Jędrzejowski

342.22 Wyżyna Miechowska

342.23 Płaskowyż Proszowicki

342.24 Garb Wodzisławski

342.25 Dolina Nidy

342.26 Niecka Solecka

342.27 Garb Pińczowski

342.28 Niecka Połaniecka

342.3 Wyżyna Kielecka (Kielecká vysočina)

342.31 Płaskowyż Suchedniowski

342.32 Garb Gielniowski

342.33 Przedgórze Iłżeckie

342.34-5 Góry Świętokrzyskie

342.36 Wyżyna Sandomierska

342.37 Pogórze Szydłowskie

343 Wyżyna Lubelsko-Lwowska (Lubelsko-lvovská vysočina)

343.1 Wyżyna Lubelska (Lubelská vysočina)

343.11 Małopolski Przełom Wisły

343.12 Płaskowyż Nałęczowski

343.13 Równina Bełżycka

343.14 Kotlina Chodelska

343.15 Wzniesienia Urzędowskie

343.16 Płaskowyż Świdnicki

343.17 Wyniosłość Giełczewska

343.18 Działy Grabowieckie

343.19 Padół Zamojski

343.2 Roztocze

343.21 Roztocze Zachodnie

343.22 Roztocze Środkowe

343.23 Roztocze Wschodnie

512 Podkarpacie Północne (Severní Vněkarpatské sníženiny)

512.1 Kotlina Ostrawska (Ostravská pánev)

512.11 Wysoczyzna Kończycka

512.2 Kotlina Oświęcimska (Osvětimská pánev)

512.21 Równina Pszczyńska

512.22 Dolina Górnej Wisły

512.23 Podgórze Wilamowickie

512.3 Brama Krakowska (Krakovská brána)

512.31 Rów Skawiński

512.32 Obniżenie Cholerzyńskie

512.33 Pomost Krakowski

512.4-5 Kotlina Sandomierska (Sandoměřská pánev)

512.41 Nizina Nadwiślańska

512.42 Podgórze Bocheńskie

512.43 Płaskowyż Tarnowski

512.44 Dolina Dolnej Wisłoki

512.45 Równina Tarnobrzeska

512.46 Dolina Dolnego Sanu

512.47 Równina Biłgorajska

512.48 Płaskowyż Kolbuszowski

512.49 Płaskowyż Tarnogrodzki

512.51 Pradolina Podkarpacka

512.52 Podgórze Rzeszowskie

513 Zewnętrzne Karpaty Zachodnie (Vnější Západní Karpaty)

513.3 Pogórze Zachodniobeskidzkie (Západobeskydské podhůří)

513.32 Pogórze Śląskie

513.33 Pogórze Wielickie

513.34 Pogórze Wiśnickie

513.44-57 Beskidy Zachodnie

513.45 Beskid Śląski (Slezské Beskydy)

513.46 Kotlina Żywiecka

513.47 Beskid Mały

513.48 Beskid Makowski

513.49 Beskid Wyspowy

513.50 Kotlina Rabczańska

513.51 Beskid Żywiecki

513.52 Gorce

513.53 Kotlina Sądecka

513.54 Beskid Sądecki

513.6 Pogórze Środkowobeskidzkie (Středobeskydské podhůří)

513.61 Pogórze Rożnowskie

513.62 Pogórze Ciężkowickie

513.63 Pogórze Strzyżowskie

513.64 Pogórze Dynowskie

513.65 Pogórze Przemyskie

513.66 Obniżenie Gorlickie

513.67 Kotlina Jasielsko-Krośnieńska

513.68 Pogórze Jasielskie

513.69 Pogórze Bukowskie

513.7 Beskidy Środkowe (Střední Beskydy, odpovídají slovenské oblasti Nízke Beskydy)

513.71 Beskid Niski (Nízké Beskydy)

514 Centralne Karpaty Zachodnie (Střední Západní Karpaty)

514.1 Obniżenie Orawsko-Podhalańskie (Podhôľno-magurská oblasť)

514.11 Kotlina Orawsko-Nowotarska (Oravská kotlina)

514.12 Pieniny

514.13 Pogórze Spisko-Gubałowskie (Spišsko-gubałowské podhůří)

514.14 Rów Podtatrzański (Podtatranská brázda)

514.5 Łańcuch Tatrzański (Fatransko-tatranská oblasť)

514.52 Tatry Zachodnie (Západní Tatry)

514.53 Tatry Wschodnie (Východní Tatry)

521 Podkarpacie Wschodnie (Východokarpatské podhůří)

521.1 Płaskowyż Sańsko-Dniestrzański

521.11 Płaskowyż Chyrowski

522, 524-526 Zewnętrzne Karpaty Wschodnie (522 = Beskidy Wschodnie)

522.1 Beskidy Lesiste

522.11 Góry Sanocko-Turczańskie

522.12 Bieszczady Zachodnie (Západní Bieszczady)

841 Pobrzeża Wschodniobałtyckie (Východobaltské pobřeží)

841.5 Nizina Staropruska (Staropruská nížina)

841.57 Wzniesienia Górowskie

841.58 Równina Ornecka

841.59 Nizina Sępopolska

842 Pojezierza Wschodniobałtyckie (Východobaltské pojezeří)

842.7 Pojezierze Litewskie (Litevské pojezeří)

842.71 Puszcza Romincka

842.72 Pojezierze Zachodniosuwalskie

842.73 Pojezierze Wschodniosuwalskie

842.74 Równina Augustowska

842.8 Pojezierze Mazurskie (Mazurské pojezeří)

842.81 Pojezierze Olsztyńskie

842.82 Pojezierze Mrągowskie

842.83 Kraina Wielkich Jezior Mazurskich

842.84 Kraina Węgorapy

842.85 Wzgórza Szeskie

842.86 Pojezierze Ełckie

842.87 Równina Mazurska

843 Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie

843.3 Nizina Północnopodlaska (Severopodlaská nížina)

843.31 Wysoczyzna Kolneńska

843.32 Kotlina Biebrzańska

843.33 Wysoczyzna Białostocka

843.34 Wzgórza Sokólskie

843.35 Wysoczyzna Wysokomazowiecka

843.36 Dolina Górnej Narwi

843.37 Równina Bielska

843.38 Wysoczyzna Drohiczyńska

845 Polesie (Polesí)

845.1 Polesie Zachodnie (Západní Polesí)

845.11 Zaklęsłość Łomaska

845.12 Równina Kodeńska

845.13 Równina Parczewska

845.14 Zaklęsłość Sosnowicka

845.15 Garb Włodawski

845.16 Równina Łęczyńsko-Włodawska

845.17 Polesie Brzeskie

845.3 Polesie Wołyńskie (Volyňské Polesí)

845.31 Obniżenie Dorohuckie

845.32 Pagóry Chełmskie

845.33 Obniżenie Dubieńskie

851 Wyżyna Wołyńsko-Podolska (Volyňsko-podolská vysočina)

851.1 Wyżyna Wołyńska (Volyňská vysočina)

851.11 Grzęda Horodelska

851.12 Kotlina Hrubieszowska

851.13 Grzęda Sokalska

851.2 Kotlina Pobuża

851.21 Równina Bełska

V tomto článku byl použit překlad textu z článku Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski na polské Wikipedii.

• Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 2002. ISBN 83-01-13897-1

• Geomorfologické členění Německa
• Geomorfologické členění Česka
• Geomorfologické členění Slovenska
• Dělení Karpat

• Obrázky, zvuky či videa k tématu Geomorfologické členění Polska na Wikimedia Commons