Vápencové masivy Centrálního Velkého Kavkazu
| Vápencové masivy Centrálního Velkého Kavkazu | |
|---|---|
 Masiv Chvamli při pohledu z Kutaisi | |
| Nejvyšší bod | 2520[1] m n. m. (Gadrekili[1]) |
| Nadřazená jednotka | Velký Kavkaz |
| Sousední jednotky | Egrisský hřbet, Kolchidská nížina |
| Světadíl | Asie (nebo Evropa [p 1]) |
| Stát |  Gruzie |
| Horniny | Vápenec [1] |
| Povodí | Inguri, Rioni, Chobi, |
| Některá data mohou pocházet z datové položky. | |
Vápencové masivy Centrálního Velkého Kavkazu je název geomorfologického regionu části jižních makrosvahů Centrálního Velkého Kavkazu v Gruzii. Tento region se skládá ze šesti samostatných vápencových masivů, navzájem oddělených soutěskami řek Magana, Čanisckali, Chobi a Techuri. Tyto jednotlivé masivy jsou od západu k východu Culiši, Kvira, Gauča, Migaria, Aschi a Chvamli.[1]
Jednotlivé masivy
Masiv Culiši se nachází mezi soutěskami řek Enguri a Magana a zabírá plochu asi 7 km2. Vápencové vrstvy jsou silně ukloněné, povrch masivu je pokrytý lesem. Díky této terénní konfiguraci jsou v něm krasové formy reliéfu jen slabě vyvinuté.[1]
Masiv Kvira se nachází mezi soutěskami řek Magana a Čanisckali. Na jižním úpatí masivu vyvěrají řeky Intsra a Moroža. Nejvyšším bodem je vrchol Kvira s výškou 2038 m.[2] Povrch masivu je zkrasovělý, nad hranicí lesa ve výšce 1700 m jsou dobře vyvinuty závrty a suchá údolí. Je zde i několik prozkoumaných jeskyň a propastí s bohatou krápníkovou výzdobou.[1]
Masiv Gauča se nachází mezi soutěskami řek Čanisckali a Chobi. Ze všech uvedených masivů je nejnižší a nejmenší, je jen asi 3–4 km dlouhý a 1–2 km široký. Vápence tohoto masivu jsou spodně-křídového stáří. Málo vyvinuté krasové tvary tvoří suché rokle nebo závrty.[1]
Masiv Migaria se nachází mezi soutěskami řek Chobi a Techuri. Táhne se ve východozápadním směru v délce asi 17 km a jeho nejvyšším bodem je hora Migaria s výškou 2025 m, na západ od ní je pak vrchol Džvari (1838 m). Ze severu a východu je ohraničen 200–400 m vysokými skalními útesy, nazývanými Skály Lekari. Vrchní část masivu je tvořena spodně křídovými vápenci (stupeň Urgon), tvořícími synklinální strukturu, ve které je vyvinuto Migarské komplexní polje ve výšce 1000–1100 m. V západní části daného polje je propast Cipuria, jejíž mikroreliéf je pokryt závrty, roklemi a šachtovými jeskyněmi, z nichž některé jsou vyplněny ledem. Dále je tato část masivu Migaria pokryta závrty a škrapy, porostlými kolchidskými lesy. Jižní část masivu je tvořená monoklinálním svahem tvořeným svchně křídovými vápenci, opět zkrasovělými.[1] Na dvou lokalitách masivu roste endemická a ohrožená bříza betula megrelica.[3]
Masiv Aschi je plošně nejrozsáhlejší a nejkomplexnější vápencový masiv v Gruzii. Je protažen zhruba 20–21 km v poledníkovém i rovnoběžkovém směru, ohraničen je řekami Techuri a Cchenisckali. Nejvyšším bodem je vrchol Gadrekili s výškou 2520 m. Ze severu a východu ohraničují masiv 300–500 m vysoké skalní stěny. Masiv zahrnuje vysokohorský a středohorský kras, krasová plató, kaňony. Vysokohorský kras je vytvořen v urgonských vápencích (spodní křída), a tvoří jej Kvibijská synklinála a hřeben Opicare. Krasový mikroreliéf Kvibijské synklinály tvoří velké množství závrtů a škrapů, srážkové vody jsou odvodňovány krasovým podzemím a tvoří na západních svazích řadu vyvěraček. Dále na jih se nachází plató Maidani tvořené horizontálními vápencovými vrstvami s množstvím hlubokých krasových forem. Na okrajích tohoto plató je opět řada krasových vyvěraček. Na jeho jihovýchodě je vyvonuto polje Turchu, hluboké 80–150 m pod okolním terénem, s délkou 3 km a šířkou 2 km.[1]
Masiv Chvamli se nachází mezi soutěskami řek Cchenisckali a Rioni. Je dlouhý 11–12 km a široký okolo 7 km. Jeho nejvyšším vrcholem je Chvamli s výškou 2001 m. Masiv má monoklinální strukturu tvořenou urgonskými vápenci. Údolí Lachepisgele, hluboké 200–250 m, jej rozděluje na dvě kuesty. Jižní okraje masivu jsou ohraničeny 300–500 m vysokými skalními útesy spadajícími do masivu Okriba tvořeného bajokskými porfyrity. V těchto útesech je řada jeskyní, ve kterých gruzínští králové ukrývali své bohatství.[1]
Galerie
Pohled na masiv Chvamli od kláštera Gelati
Pohled na masiv Chvamli
Vodopád Očchomuri v masivu Migaria
Kaňon Okace v masivu Aschi
Kaňon Okace v masivu Aschi
Vodopád řeky Abaša v masivu Aschi
Vodopád Oniore v masivu Aschi
vyvěračka jeskyně Toba Pirveli v masivu Aschi
Poznámky
Reference
- ↑ a b c d e f g h i j TIELIDZE, Levan. Geomorphology of Georgia. Cham: Springer, 2019. ISBN 978-3-319-77763-4. S. 153–156. (anglicky)
- ↑ Topografické mapy 1 : 50 000. [s.l.]: Generální štáb SSSR Dostupné online. (rusky)
- ↑ Megrelian Birch [online]. globaltrees.org [cit. 2022-02-23]. Dostupné online. (anglicky)
Média použitá na této stránce
.svg)
Georgian flag in Pantone MS.
Autor: Paata vardanashvili, Licence: CC BY-SA 4.0
ბუნების ძეგლი წარმოადგენს რთულ, პალეოგრაფიულ, გეოლოგიურ და განსაკუთრებული გეომორფოლოგიური აგებულებით გამორჩეულ კომპლექს, რომლის შემადგენლობაში შედის ნეოტექტონიკური სტრუქტურები, ტბიური ნალექები, თვალწარმტაცი კლიუზ-კანიონი.
მდ. საწისქვილოს მიერ ზედაცარცულ კირქვებში გამომუშავებული ოკაცეს კანიონის სიღრმე 35-50 მ-ია, სიგანე საშუალოდ 4 მ, ზოგიერთ ადგილას კანიონის კედლები თითქმის უერთდება ერთმანეთს და ბუნებრივ ქვახიდებს წარმოქმნის, ერთ-ერთი მათგანია „ბოგა”, საიდანაც კანიონის ფსკერის დანახვაა შესაძლებელი. შუა მეოთხეულში მდ. საწისქვილოს ხეობა გადაიკეტა ტექტონიკური ნასხლეტით და მასში გაჩნდა ტბა, რომელშიც თიხა-ქვიშა ილექებოდა. ტბიური ნალექების წყების სისქემ 27 მეტრს გადააჭარბა. მას შემდეგ რამდენიმე ათეულმა ათასმა წელმა განვლო. წყალმა იპოვნა გასასვლელი კირქვის ნაპრალებში, გააფართოვა ისინი და დაცალა ტბა. დაიწყო ტბიური ნალექების გადარეცხვა და კანიონის გამომუშავება. ამჟამად ტბიური ნალექები შემორჩენილია ცალკეულ ფრაგმენტებად. გორდის პლეისტოცენურ ტბიურ ნალექებში ნათლადაა გამოსახული სეზონური შრეებრიობა. შრეთა ყოველი წყვილი შეესაბამება ერთ წელს. ტბიური წყების პალინოლოგიური შესწავლით(ნამარხი მცენერეების მტვრისა და სპორების მიკროსკოპული კვლევით) გაირკვა, რომ წყების ქვედა ნაწილში დაცულია ფლორის არქაული, სადღეისოდ გამქრალი სახეობების ნაშთები (ჭაობის კვიპაროზი ანუ ტაქსოდიუმი, ენგელჰარდტია, კარია, ტსუგა, კედარი ანუ ცედრუსი და სხვ.). გორდის ტბიური წყების უფრო მაღლა მდებარე შრეებში ეს მცენარეები აღარ არის, რაც არეკლავს ოროგენეზის მიერ გამოწვეულ კლიმატის აცივებას. დღეისათვის კანიონი თავისებურ მიკროკლიმატს ქმნის, რაც განაპირობებს, მრავალი იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი მერქნიანი მცენარისთვის, საბინადრო გარემოს ჩამოყალიბებას.
მდებარეობა: ხონის მუნიციპალიტეტი, სოფ. გორდის მიდამოები, 520 მეტრი ზღვის დონიდან.
Autor: Paata vardanashvili, Licence: CC BY-SA 4.0
ონიორის ჩანჩქერისა და ტობის პირველი მღვიმის ბუნები ძეგლები
ღირშესანიშნაობა: ბუნების ძეგლების კომპლექსი წარმოადგენს ტობა პირველის მღვიმისა და მისგან გადმომავალი ონიორეს ჩანჩქერის ერთობლიობას, რომელიც იშვიათ და ულამაზეს სანახაობას ქმნის.
მღვიმე გამომუშავებულია ზედაცარცულ შრეებრივ კირქვებში. შესასველეი (12X5 მ) ქარაფის გასწვრივ იხსნება. შესასვლელიდან 70 მეტრში 21 მ სიმაღლის მიწისქვეშა ჩანჩქერია, სადაც ჭერის სიმაღლე 30 მეტრზე მეტია. ცალკეულ ადგილას გვირაბის სიგანე 12-15 მ აღწევს. მღვიმიდან გამომავალი მიწიქვეშა მდინარე 15 მეტრში, 67 მ სიმაღლის ონიორეს ჩანჩქერს წარმოქნის.
მდებარეობა: მარტვილის მუნიციპალიტეტი, სოფ. მეორე ბალდის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მდ. აბაშის მარჯვენა შენაკადის ტობას ხეობა, 680 მეტრი ზღვის დონიდან.
კოორდინატები: N42 28.643 E42 27.520.jpg)
Autor: Roberto Strauss from Frankfurt am Main, Deutschland, Licence: CC BY-SA 2.0
The Khomli/Khvamli Mountain has been the object of interest since the oldest times. It is mentioned in the stories of the Argonauts, Hercules and Prometheus. Even the famous French fiction-writer Jules Verne describes the Khomli mountain in his adventure story "The Unbending Keraban"
Jules Verne KÉRABAN-LE-TÊTU (1882) Extract from the Novel:
"In those mountains, cutting into horizon nearby the contemporary town of Kutaisi, there lays the Khomli Mountain, where Prometheus, the son of Iaphetus and Klimene, was chained by the order of Zeus for stealing the sacred fire. Every day a raven arrives, perches on his liver and nips it off piece by piece."
...the Khomli Mountain is also described by Apollonius of Rhodos in his "Argonautics" as the place visited by the Argonauts..(.
Autor: Lasha ge, Licence: CC BY-SA 4.0
კაღუს, იგივე "ჟუჟღის" ჩანჩქერი, მდინარე აბაშის მარცხენა შენაკადი. მდებარეობს სოფელ ბალდაში, ზღვის დონიდან 895 მეტრზე. გადმოდის ხავსიან კედელზე, სიმაღლე დაახლოებით 20 მეტრი
.jpg)
Autor: Roberto Strauss from Frankfurt am Main, Deutschland, Licence: CC BY-SA 2.0
The Khomli/Khvamli Mountain has been the object of interest since the oldest times. It is mentioned in the stories of the Argonauts, Hercules and Prometheus. Even the famous French fiction-writer Jules Verne describes the Khomli mountain in his adventure story "The Unbending Keraban"
Jules Verne KÉRABAN-LE-TÊTU (1882) Extract from the Novel:
"In those mountains, cutting into horizon nearby the contemporary town of Kutaisi, there lays the Khomli Mountain, where Prometheus, the son of Iaphetus and Klimene, was chained by the order of Zeus for stealing the sacred fire. Every day a raven arrives, perches on his liver and nips it off piece by piece."
...the Khomli Mountain is also described by Apollonius of Rhodos in his "Argonautics" as the place visited by the Argonauts..(.
Autor: Paata vardanashvili, Licence: CC BY-SA 4.0
ონიორის ჩანჩქერისა და ტობის პირველი მღვიმის ბუნები ძეგლები
ღირშესანიშნაობა: ბუნების ძეგლების კომპლექსი წარმოადგენს ტობა პირველის მღვიმისა და მისგან გადმომავალი ონიორეს ჩანჩქერის ერთობლიობას, რომელიც იშვიათ და ულამაზეს სანახაობას ქმნის.
მღვიმე გამომუშავებულია ზედაცარცულ შრეებრივ კირქვებში. შესასველეი (12X5 მ) ქარაფის გასწვრივ იხსნება. შესასვლელიდან 70 მეტრში 21 მ სიმაღლის მიწისქვეშა ჩანჩქერია, სადაც ჭერის სიმაღლე 30 მეტრზე მეტია. ცალკეულ ადგილას გვირაბის სიგანე 12-15 მ აღწევს. მღვიმიდან გამომავალი მიწიქვეშა მდინარე 15 მეტრში, 67 მ სიმაღლის ონიორეს ჩანჩქერს წარმოქნის.
მდებარეობა: მარტვილის მუნიციპალიტეტი, სოფ. მეორე ბალდის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მდ. აბაშის მარჯვენა შენაკადის ტობას ხეობა, 680 მეტრი ზღვის დონიდან.
კოორდინატები: N42 28.643 E42 27.520
Autor: Paata vardanashvili, Licence: CC BY-SA 4.0
Ochkhomuri Waterfall Natural Monument Attraction: The natural monument is a 100-120 m high waterfall, formed at an altitude of 469 m above sea level on Migaria limestone massif, at the source of Ochkhomuri River. At first the waterfall flows from the slope of the southern exposure, then in the midle it turns into south-eastern exposure, whereas the last part flows from the southern exposure. Each step of the waterfall creates small lakes after touching the ground. At first the waterfall looks like a solid column from afar. The excessive humidity around the waterfall gives way to peculiar flora and fauna. You can find abundance of rare, endemic or relict species here. There is significant presence of stands of large box-trees.